193- 1990

Madame Tsangarakis avait engagé un recours, en 1982, afin de demander l'annulation de la donation faite par son oncle défunt à la Communauté hellénique de Lyon. Le tribunal lui avait donné raison en reconnaissant que la donation avait été établie dans des conditions totalement irrégulières. Le jugement avait été confirmé en appel en 1986. Le métropolite Jérémie était resté deux ans en refusant de rembourser les sommes que le tribunal lui intimait de rendre.
 
Le 30 octobre 1988, monseigneur Jérémie était venu à Lyon pour la commémoration de la fête nationale grecque. Il avait alors rencontré madame Tsangarakis, chez elle, pour ne pas lui rembourser cet argent. Mais c'était avant qu'il aurait dû se rappeler qu'il était un évêque, et non un administrateur de société. Ce contact n'eût pas l'effet escompté et il dut payer.

Il y a des hommes qui n'apprennent rien de leurs échecs et Jérémie en faisait partie. Il venait de subir un revers judiciaire pour avoir tenté de s'accaparer irrégulièrement les biens d'un homme mourant, mais continuait à convoiter les biens de la Communauté hellénique de Lyon.
 

Il voulut unifier les statuts de toutes les associations françaises qui dépendaient de lui et proposa que les statuts de Lyon fussent changés. C'était du moins la version officielle présentée car, dans les faits, il allait revenir aux heures sombres de L'Annonciation, en asservissant l'association au joug de l’Église.

Le père Athanase Iskos accepta la requête du métropolite et convoqua une assemblée générale extraordinaire afin de modifier les statuts.

Métropolite Jérémie Calligiorgis

L'AG eût lieu le 23 février 1990. Depuis 1921, les AG avaient toujours eu lieu le dimanche, pour permettre à un maximum de fidèles d'être présents. Celle-ci était la première à se tenir un vendredi soir, laissant planer un doute sur sa réelle légitimité.

La première modification sera de donner à l'association le qualificatif de « paroisse ». Terme que l'on retrouvera à toutes les pages. Paroisse qui s'intégrera dans l'Union directrice des Associations Cultuelles Orthodoxes Grecques pour la France.

Monseigneur Mélétios avait, dans les faits, supprimé la cotisation pour être membre de la Communauté hellénique de Lyon, lors de l'AG du 19 décembre 1954. Les nouveaux statuts allaient tenter d'en réintroduire le principe à l'article 5 : La cotisation annuelle sera fixée par le Conseil d'Administration lors de sa première réunion. Malgré cette modification, le conseil gardera l'usage antérieur, et ne fixera pas de cotisation lors de cette fameuse première réunion.

Le clergé poussa également pour mettre fin au statu-quo qui existait entre ceux qui voyaient l'association comme uniquement cultuelle et ceux qui tenaient à ne pas dissocier le cultuel et le culturel. Dans un geste d'ouverture, monseigneur Mélétios avait transformé le nom, le faisant passer d'Association Cultuelle Église Orthodoxe Grecque d'Orient - l'Annonciation de Notre-Dame à Communauté Hellénique de Lyon et des environs - association cultuelle orthodoxe « L'Annonciation ». Le nom fut raccourci en 1990 pour devenir Association cultuelle orthodoxe grecque.

Cependant, l'en-tête des documents de l'association était resté le même, et la déclaration adressée au préfet ne faisait pas mention du changement de nom. Si bien que la préfecture délivra le récépissé sans tenir compte de cette modification, qui resta lettre morte.

Les paroissiens sont membres de droit, ce qui, là encore, est une évolution restrictive. Monseigneur Mélétios, lui, en son temps, avait voulu que toute personne, grecque ou d'origine, présente à l'AG, puisse se revendiquer de l'association et voter, sans qu'il ait à justifier de son appartenance à l'église orthodoxe, faisant annuler toute clause des statuts qui pouvait empêcher de revendiquer cette appartenance légitime à l'association.

Un article est également ajouté, dans les nouveaux statuts, afin de fixer les conditions de la perte des droits de membres. L'une des clauses prévues est l'opposition au pouvoir canonique du Métropolite. Celui-ci obtient le droit de pourvoir aux postes vacants du conseil d'administration.

Il faudrait désormais être paroissien pour être membre de l'association, et être à jour de ses obligations annuelles de communion et de confession (art. 4 § C). D'où de telles obligations pouvaient-elles bien venir ?

Il faut se plonger dans le code de droit canonique de l’Église catholique et les archives du Vatican pour lire, au canon 920, que tout fidèle, après avoir été initié à la très sainte Eucharistie, est tenu par l'obligation de recevoir la sainte communion au moins une fois l'an.

Les règles de l’Église orthodoxe en la matière se résument, quant à elles, au canon 80 du 6ème concile œcuménique, dit de Constantinople II, en 553, qui décrète que, sans raison grave, on ne peut rester plus de trois semaines loin de l'église, sous peine d'être déposé si le négligent est prêtre, ou privé de communion s'il est laïc.

De même, pour la confession, ce sont les textes du Vatican qui fixent que tous les fidèles qui ont atteint l'âge de discernement sont tenus fidèlement de confesser leurs péchés mortels au moins une fois par an. Ou encore ici : L'âge de discernement, tant pour la confession que pour la communion, est l'âge où l'enfant commence à raisonner, à savoir autour de la septième année, soit avant ou après. À partir de ce moment commence l'obligation de satisfaire à la fois au précepte de la confession et de la communion.

Par une décision mal inspirée, monseigneur Jérémie faisait donc inclure une clause à nos statuts disant que l'on ne pourrait pas être membre de la paroisse orthodoxe si l'on ne respectait pas le canon 920 du code de droit canonique du Vatican, et autres textes papaux, faisant fi des règles de sa propre Église.

J'imagine bien Nicolas Angeloudis voter cette clause sans se poser la moindre question....

La liste des revenus possibles de l'association ne change pas. Mais il faut dire qu'ils sont fixés par l'article 19 de la loi de 1905, qui ne tolère pas d'exception à cette liste, sous peine de perdre le statut cultuel de l'association.

Depuis 1929, l'AG ne pouvait se tenir valablement sans la moitié des membres plus un. Il ne faut désormais plus que le quart des membres pour statuer.

Le nombre de membres du conseil était passé de 15 à 19 lors de l'AG du 16 décembre 1973. Le conseil sera réduit pour revenir à 15 en 1990.

Les statuts de 1954 prévoyaient que les comptes de l'association seraient présentés tous les ans, mais uniquement au métropolite. Ceux de 1990 tenteront de fixer à trois ans le délai entre lesquels les comptes sont présentés à l'AG. Mais la préfecture refusa ce point (ou peut-être ne fit-elle que souligner le problème qu'il posait), car l'article 19 de la loi de 1905 prévoit que, peu importe ce que disent les statuts, les comptes sont présentés tous les ans devant l'AG. Ne pas le respecter rendait impossible la reconnaissance cultuelle de l'association.

Le « trois » fut effacé avec du blanc par l'un des membres du conseil. Les statuts furent acceptés sous cette forme, si bien que l'AG devait désormais se réunir tous les ans, comme durant les 15 premières années de la vie de l'Union Philanthropique et de L'Annonciation.

Depuis 1929, les statuts décrivaient le graphisme du sceau de l'association : son nom inscrit dans un cercle, la date de création au bas du cercle et, au centre, le dessin de l'Annonciation. Mais les statuts précisaient que ce sceau ne pouvait pas être utilisé en France. Les statuts de 1990 abolirent cette clause, mais l'usage de ne pas l'utiliser sur les documents officiels perdura, car la loi sur la laïcité, elle, n'avait pas changé.

Cette nouvelle version des statuts se voulait plus rigoureuse au niveau du droit. Elle restait dans l'esprit très proche des différents statuts qui avaient prévalu de 1929 à 1954. Mais il manquait cette bienveillance paternelle que les fondateurs de l'Union Philanthropique avaient voulu faire exister, et que monseigneur Mélétios avait su réinsuffler le 19 décembre 1954. En ceci, nous assistions là à une régression.

193 – 1990

Η κυρία Τσαγκαράκη κατέθεσε μία προσφυγή, το 1982, για να ζητήσει την ακύρωση της δωρεάς που είχε κάνει ο μακαρίτης ο θείος της στην Ελληνική κοινότητα Λυώνος. Το δικαστήριο την δικαίωσε αναγνωρίζοντας ότι η δωρεά είχε γίνει υπό συνθήκες καθόλου κανονικές. Η απόφαση είχε επικυρωθεί και στην έφεση το 1986. Ο μητροπολίτης Ιερεμίας για δύο χρόνια αρνήθηκε να επιστρέψει το ποσό που το δικαστήριο τον υποχρέωνε να καταβάλει. 

Στις 30 Οκτωβρίου 1988, ο σεβασμιότατος Ιερεμίας ήρθε στη Λυών για τον εορτασμό της ελληνικής εθνικής εορτής. Συνάντησε τότε την κυρία Τσαγκαράκη, στο σπίτι της, για να της ζητήσει να μην της επιστρέψει αυτά τα χρήματα. Αλλά έπρεπε να θυμηθεί πριν ότι ήταν επίσκοπος και όχι διαχειριστής εταιρείας. Αυτή η συνάντηση δεν είχε το αναμενόμενο αποτέλεσμα και αναγκάστηκε να πληρώσει.

Μερικοί άνθρωποι δεν μαθαίνουν τίποτα από τις αποτυχίες τους και ο Ιερεμίας ανήκε σε αυτούς. Μόλις είχε υποστεί μία δικαστική αναποδιά επειδή προσπάθησε να αρπάξει παράνομα την περιουσία ενός ετοιμοθάνατου, αλλά συνέχιζε να ορέγεται την περιουσία της Ελληνικής κοινότητας Λυώνος.

Θέλησε να ενοποιήσει το καταστατικό όλων των συλλόγων Γαλλίας που εξαρτιόνταν από αυτόν και πρότεινε την αλλαγή του καταστατικού της Λυών. Τουλάχιστον έτσι ήταν η επίσημη εκδοχή που παρουσιάστηκε γιατί, στην πράξη, θα επέστρεφε στην σκοτεινή εποχή του Ευαγγελισμού, υποτάσσοντας τον σύλλογο στον ζυγό της Εκκλησίας.

Ο Πάτερ Αθανάσιος Ίσκος δέχτηκε την αίτηση του μητροπολίτη και συγκάλεσε μία έκτακτη γενική συνέλευση για να τροποποιήσει το καταστατικό.

Ο μητροπολίτης Ιερεμίας Καληγιώργης

Η γενική συνέλευση έγινε στις 23 Φεβρουαρίου 1990. Από το 1921, οι γενικές συνελεύσεις γίνονταν τις Κυριακές, για να επιτρέψουν στον μεγαλύτερο αριθμό πιστών να είναι παρόντες. Αυτή ήταν η πρώτη που έγινε Παρασκευή βράδυ, αφήνοντας να πλανιέται μία αμφιβολία ως προς την πραγματική της νομιμότητα.

Η πρώτη τροποποίηση θα είναι να δοθεί στον σύλλογο ο χαρακτηρισμός «ενορίας». Όρος που θα βρούμε σε όλες τις σελίδες. Ενορία που θα ενσωματωθεί στην Διευθύνουσα ένωση των ελληνορθόδοξων θρησκευτικών συλλόγων για την Γαλλία.

Ο σεβασμιότατος Μελέτιος είχε, στην πράξη, καταργήσει την συνδρομή για να είναι κάποιος μέλος της Ελληνικής κοινότητας Λυώνος, στην γενική συνέλευση της 19^ης Δεκεμβρίου 1954. Το νέο καταστατικό θα προσπαθήσει να επανεισαγάγει την αρχή στο άρθρο 5: Η ετήσια συνδρομή θα καθορίζεται από το διοικητικό συμβούλιο κατά την πρώτη του συνεδρίαση. Παρά αυτή την τροποποίηση, το συμβούλιο θα διατηρήσει την προηγούμενη συνήθεια και δεν θα καθορίσει συνδρομή κατά την περίφημη αυτή πρώτη συνεδρίαση.

Ο κλήρος θα ωθήσει επίσης για να τεθεί τέρμα στο statu quo που υπήρχε μεταξύ αυτών που έβλεπαν τον σύλλογο ως μοναδικά θρησκευτικό και αυτών που επέμεναν να μην διαχωρίζουν το θρησκευτικό από το πολιτιστικό. Σε μία χειρονομία ανοίγματος, ο σεβασμιότατος Μελέτιος είχε αλλάξει την ονομασία, μετατρέποντάς την από Θρησκευτικός σύλλογος ελληνορθόδοξης εκκλησίας ανατολικού δόγματος – Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου σε Ελληνική κοινότητα Λυώνος και περιχώρων – Ορθόδοξος θρησκευτικός σύλλογος «Ο Ευαγγελισμός». Το όνομα συντμήθηκε το 1990 για να γίνει Θρησκευτικός ελληνορθόδοξος σύλλογος.

Ωστόσο, η επικεφαλίδα των εντύπων του συλλόγου είχε παραμείνει η ίδια και η δήλωση που απευθύνθηκε στον νομάρχη δεν έλεγε για την αλλαγή ονομασίας. Έτσι ώστε η νομαρχία εξέδωσε την απόδειξη χωρίς να λάβει υπόψη αυτή την τροποποίηση, που παρέμεινε σε αχρηστία.

Οι ενορίτες είναι μέλη εκ των πραγμάτων, πράγμα που, κι εδώ επίσης, αποτελεί μία περιοριστική εξέλιξη. Ο σεβασμιότατος Μελέτιος, στην εποχή του, είχε θελήσει κάθε άτομο, Έλλην ή ελληνικής καταγωγής, παρόν στην γενική συνέλευση, να μπορεί να θεωρείται μέλος του συλλόγου και να ψηφίζει, χωρίς να χρειάζεται να δικαιολογήσει ότι ανήκει στην ορθόδοξη εκκλησία, ακυρώνοντας οποιαδήποτε ρήτρα του καταστατικού που θα μπορούσε να εμποδίσει αυτή την νόμιμη ιδιότητα μέλους του συλλόγου.

Προστίθεται επίσης ένα άρθρο, στο νέο καταστατικό, για να καθορισθούν οι συνθήκες απώλειας των δικαιωμάτων των μελών. Μία από τις ρήτρες που προβλέπονται είναι η αντίθεση στην κανονική εξουσία του μητροπολίτη. Αυτός αποκτά το δικαίωμα να διορίζει άτομα στις κενές θέσεις του διοικητικού συμβουλίου.

Θα πρέπει εις το εξής κάποιος να είναι ενορίτης για να είναι μέλος του συλλόγου, και να είναι ενήμερος ως προς τις ετήσιες υποχρεώσεις του Κοινωνίας και εξομολόγησης (άρθρο 4 § c). Από πού θα μπορούσαν να προέρχονται τέτοιες υποχρεώσεις;

Πρέπει να βυθισθούμε στον κώδικα κανονικού δικαίου της Καθολικής εκκλησίας και τα αρχεία του Βατικανού για να διαβάσουμε, στον κανόνα 920, ότι κάθε πιστός, αφού μυήθηκε στην Πανάγια Ευχαριστία, ε΄χει την υποχρέωση να λαμβάνει την Αγία Κοινωνία τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.

Οι κανόνες της Ορθόδοξης εκκλησίας ως προς αυτό το θέμα συνοψίζονται στον κανόνα 80 της ΣΤ΄ οικουμενικής συνόδου, ονομαζόμενη Β΄ Κωνσταντινούπολης, το 553, που αποφάσισε ότι, χωρίς σοβαρή αιτία, δεν μπορεί κάποιος να παραμείνει πάνω από τρεις εβδομάδες μακριά από την εκκλησία, με ποινή να καθαιρεθεί εάν ο απερίσκεπτος είναι ιερέας, ή να στερηθεί της κοινωνίας εάν είναι κοσμικός.

Επίσης, για την εξομολόγηση, τα κείμενα του Βατικανού καθορίζουν ότι όλοι οι πιστοί που είναι σε ηλικία αντίληψης υποχρεούνται πιστά να εξομολογήσουν τα θανάσιμα αμαρτήματά τους τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Ή ακόμη εδώ: Η ηλικία αντίληψης, τόσο για την εξομολόγηση όσο και για την κοινωνία, είναι η ηλικία όπου το παιδί αρχίζει να λογικεύεται, δηλαδή γύρω από το έβδομο έτος του, είτε πριν ή μετά. Από αυτή την στιγμή και μετά αρχίζει η υποχρέωση να πληροί ταυτόχρονα το παράγγελμα της εξομολόγησης και της κοινωνίας.

Με μία κακοεμπνευσμένη απόφαση, ο σεβασμιότατος Ιερεμίας συμπεριλάμβανε λοιπόν μία ρήτρα στο καταστατικό μας που έλεγε ότι δεν θα μπορούσαμε να είμαστε μέλη της ορθόδοξης ενορίας εάν δεν τηρούσαμε τον κανόνα 920 του κώδικα κανονικού δικαίου του Βατικανού, και άλλα παπικά κείμενα, περιφρονώντας τους κανόνες της ίδιας του της Εκκλησίας.

… Φαντάζομαι ωραία τον Νικόλαο Αγγελούδη να ψηφίζει αυτή την ρήτρα χωρίς να υποβάλλει την παραμικρή ερώτηση…

Η κατάσταση των δυνατών εισόδων του συλλόγου δεν αλλάζει. Αλλά πρέπει να πούμε ότι καθορίζονται από το άρθρο 19 του νόμου του 1905, που δεν ανέχεται εξαίρεση σε αυτή την κατάσταση, με ποινή την απώλεια της θρησκευτικής ιδιότητας του συλλόγου.

Από το 1929, η γενική συνέλευση δεν μπορούσε να συνεδριάσει έγκυρα χωρίς το ήμισυ των μελών της συν ένα. Εις το εξής αρκεί το τέταρτο των μελών για να αποφασίσει.

Ο αριθμός των μελών του συμβουλίου περνά από 15 στα 19 κατά την γενική συνέλευση της 16^ης Δεκεμβρίου 1973. Το συμβούλιο θα μειωθεί για να επιστρέψει σε 15 το 1990.

Το καταστατικό του 1954 προέβλεπε ότι ο απολογισμός του συλλόγου θα παρουσιαζόταν κάθε χρόνο, αλλά μόνον στον μητροπολίτη. Αυτό του 1990 θα προσπαθήσει να καθορίσει σε κάθε τρία χρόνια την προθεσμία για την παρουσίαση του απολογισμού στην γενική συνέλευση. Αλλά η νομαρχία απέρριψε αυτό το σημείο (ή ίσως απλώς υπογράμμισε το πρόβλημα που έθετε), γιατί το άρθρο 19 του νόμου του 1905 προβλέπει ότι, ό,τι και να λέει το καταστατικό, ο απολογισμός θα παρουσιάζεται κάθε χρόνο στην γενική συνέλευση. Η μη τήρησή του καθιστούσε αδύνατη την αναγνώριση ως θρησκευτικού του συλλόγου.

Το «τρία» σβήστηκε με μπλάνκο από ένα μέλος του συμβουλίου. Το καταστατικό έγινε αποδεκτό υπό αυτή την μορφή, έτσι ώστε η γενική συνέλευση θα έπρεπε να γίνεται κάθε χρόνο, όπως κατά τα πρώτα 15 έτη του βίου της Φιλανθρωπικής ένωσης και του Ευαγγελισμού.

Από το 1929, το καταστατικό περιέγραφε το σχέδιο της σφραγίδας του συλλόγου: η ονομασία γραμμένη κυκλικά, η ημερομηνία ίδρυσης στο κάτω μέρος του κύκλου και, στο κέντρο, η εικόνα του Ευαγγελισμού. Αλλά το καταστατικό διευκρίνιζε ότι αυτή η σφραγίδα δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην Γαλλία. Το καταστατικό του 1990 κατάργησε αυτή την ρήτρα, αλλά η συνήθεια να μην χρησιμοποιείται στα επίσημα έγγραφα συνεχίσθηκε, γιατί ο νόμος, διαχωρισμού Κράτους και Εκκλησίας, δεν είχε αλλάξει.

Αυτή η νέα εκδοχή του καταστατικού φιλοδοξούσε να είναι αυστηρότερη ως προς τον νόμο. Παρέμενε στο πνεύμα πιο κοντά στα διάφορα καταστατικά που ίσχυαν από το 1929 έως το 1954. Αλλά έλειπε αυτή η καλοσύνη που οι ιδρυτές της Φιλανθρωπικής ένωσης θέλησαν να υπάρχει και που ο σεβασμιότατος Μελέτιος κατάφερε να εμφυσήσει στις 19 Δεκεμβρίου 1954. Ως προς αυτό, βρισκόμασταν εμπρός σε μία οπισθοδρόμηση.